Tokarka to maszyna, której głównym zadaniem jest obrabianie przedmiotów poprzez ich obracanie wokół własnej osi. Narzędzie tokarskie, zazwyczaj umocowane w stałej pozycji, usuwa materiał z obrabianego przedmiotu, nadając mu odpowiedni kształt. Tokarki są szeroko stosowane w przemyśle metalurgicznym, drzewnym oraz tworzyw sztucznych.
Tokarka składa się z kilku podstawowych elementów:
Tokarki można podzielić na kilka kategorii w zależności od ich konstrukcji i zastosowania:
Historia tokarek sięga starożytności. Oto kluczowe etapy rozwoju tej maszyny:
Najwcześniejsze tokarki powstały prawdopodobnie w Mykenach około 1200 roku p.n.e. Wiadomo, że Etruskowie używali tokarek około 700 roku p.n.e. Były to proste urządzenia, w których obracanie przedmiotu odbywało się ręcznie lub przy użyciu stopy.
W średniowieczu powszechnie stosowano tokarki napędzane kołem wodnym, co pozwalało na bardziej efektywną pracę. Leonardo da Vinci około 1485 roku zaprojektował tokarkę z napędem ręcznym oraz pierwszą tokarkę do gwintów, co stanowiło znaczący postęp w technologii obróbki mechanicznej.
W 1712 roku Andriej Nartow wynalazł prototyp automatu tokarskiego do kopiowania, co umożliwiło bardziej precyzyjne i powtarzalne wykonywanie detali. W tym czasie tokarki zaczęły być napędzane kołem wodnym, a później parowym, co znacznie zwiększyło ich wydajność.
W pierwszej połowie XIX wieku Henry Maudslay skonstruował pierwszą całkowicie metalową tokarkę, która umożliwiła produkcję precyzyjnych elementów maszyn. W 1870 roku C. Spencer wynalazł pierwszy automat tokarski, co zrewolucjonizowało przemysł maszynowy, umożliwiając masową produkcję z wysoką precyzją.
Współczesne tokarki, zwane często centrami tokarskimi, są sterowane komputerowo (CNC). Umożliwiają one obróbkę z niezwykłą precyzją, automatyzację procesu produkcji oraz integrację z innymi systemami produkcyjnymi. Nowoczesne centra tokarskie są w stanie wykonywać złożone operacje, które kiedyś wymagałyby użycia kilku różnych maszyn.
Tokarki przeszły długą drogę od prymitywnych urządzeń do zaawansowanych centrów tokarskich. Rozwój technologii umożliwił zwiększenie precyzji, automatyzacji oraz wszechstronności tych maszyn. W dzisiejszych czasach tokarki stanowią niezastąpione narzędzie w wielu gałęziach przemysłu, umożliwiając produkcję wysokiej jakości komponentów.